Bác kể, những ngày khách đặt hàng gấp, mỗi lần đến giờ cơm, bác trai lên gọi hai mẹ con xuống ăn cơm là bác nạt ngay: “Khách đang hối hàng, ăn gì mà ăn. Ông đói thì ăn trước đi. Suốt ngày chỉ giỏi ăn thôi”. Bác trai vội vã đi ra ngoài, không dám mời đến lần thứ hai. Vậy nên bữa cơm nào nấu xong, bác trai cũng lủi thủi ăn một mình. Sống với nhau mấy chục năm nhưng chẳng mấy khi vợ chồng, con cái ngồi cùng mâm. Chồng bác tuy ngoại giao kém nhưng lại có tài bếp núc, món ăn từ Tây đến Tàu ông đều chế biến thành thục. Một tuần, mẹ con bác không bao giờ ăn trùng món. Mỗi lần nói thích ăn món nào là hôm sau ông nấu ngay món đó.

Gần 30 năm, mọi việc nội trợ lớn nhỏ trong nhà đều một tay chồng bác lo liệu, mẹ con bác không phải đụng tay vào bất cứ việc gì. Riết rồi thành quen, bác và con gái không biết nấu nướng, giặt giũ. Việc gì cũng chờ đến tay chồng lo. Mỗi ngày, hai mẹ con chỉ ngồi vào bàn thêu.

Cách đây khoảng 5 năm, ngày nọ bác nghe bác trai than nhức đầu, nhờ bác bắt gió giúp. Bác cứ nghĩ ông lớn tuổi sinh tật nhõng nhẽo nên càu nhàu: “Tôi việc làm không hết. Ông không phụ được thì thôi. Gió với máy gì”. Sau câu nói ấy chỉ một giờ, bác trai đã ra đi mãi mãi, để lại cho bác nỗi ân hận không nguôi.

Đó là dấu hiệu tai biến mạch máu não nhưng bác không biết, cứ nghĩ chồng nhức đầu, sổ mũi như mọi khi. Bác trai mất mà không trăng trối được lời nào. Bữa cơm cuối cùng của cuộc đời ấy, ông vẫn phải ăn một mình...

Kể đến đâu, nước mắt bác giúp việc tuôn đến đó. Từ ngày chồng mất, mẹ con bác đau buồn, không thiết tha gì với việc thêu thùa nữa. Bác đi giúp việc nhà cho khuây khỏa nỗi nhớ chồng. Con gái bác đi làm công nhân. Hàng ngày, nếu không ăn cơm ở chỗ làm, mẹ con bác toàn cơm hàng cháo chợ.

Bác nói, chỉ ước thời gian quay lại để gia đình bác còn đủ vợ chồng, con cái cùng ngồi ăn chung với nhau một bữa đầm ấm.

Theo chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà, khi tiến hành các nghi lễ cúng trong tiết Rằm tháng 7 âm lịch, mọi người nên lưu ý những điều sau:

1. Không cúng chúng sinh, cô hồn trong nhà. Nên cúng ngoài sân, ngoài đường hoặc đăng kí cúng ở đình, chùa. Tuy nhiên, trước tình hình dịch Covid-19, mọi người cũng không nên đến chỗ đông người.

2. Không tùy tiện đốt giấy, vàng mã 

3. Trong văn khấn cúng chúng sinh không nhất thiết phải đọc tên tuổi địa chỉ của bản thân và người thân trong gia đình vì khi làm phúc không nhất thiết phải đợi báo ân.

Thế giới tâm linh quan niệm vong linh cũng có thiện vong và tà vong cho nên để tránh việc các tà vong gây ảnh hưởng xấu tới người dương trần, trong văn khấn cúng chúng sinh cúng cô hồn không nên ghi và đọc xướng tên tuổi địa chỉ của bản thân và người thân trong gia đình.

4. Không mặc quần áo trang phục màu đen hay kết hợp 2 màu đen trắng khi cúng chúng sinh bởi đây là những màu sắc kết hợp mang năng lượng âm cao và là biểu hiện của tang chế. Khi đứng cúng hoặc tham gia lễ cúng chúng sinh nên mặc áo màu đỏ, hồng, cam, vàng, xanh ngọc ... những màu sắc tươi sáng.

5. Trước ngày tiến hành nghi lễ cúng chúng sinh, người đứng cúng giữ thân thể thanh tịnh. Trước đó 2 ngày phải kiêng chuyện phòng the, kiêng ăn mắm tôm, mắm tép, tỏi, tiết canh, kiêng ăn cá chép, ba ba, rùa, rắn, lươn, trạch, kiêng ăn thịt chó, thịt mèo, kiêng uống rượu cao hổ cốt, rượu ngâm rắn hay ngâm động vật, kiêng bôi mỡ trăn.

6. Khi mâm cỗ cúng đã lên hương tuyệt đối không để trẻ em ở gần mâm cúng vừa tránh trẻ ăn vụng đồ cúng vừa để đảm bảo an toàn cho sức khoẻ tâm linh của trẻ trước các vong linh cô hồn.

7. Trong khi cúng lễ mà có mèo hay chó đen đến ngồi gần mâm lễ thì cần cúng nhanh chóng và sớm rời khỏi chỗ cúng.

8. Cúng chúng sinh xong trước khi bước vào cửa chính nam đi qua lửa 7 lần, nữ đi qua lửa 9 lần mới được đi vào.

Do lửa nóng ấm mang năng lượng dương cao sẽ giúp thể phách của nam (7 vía) của nữ (9 vía) được đẩy đi các năng lượng xấu, năng lượng âm tiêu cực và giúp phần thể xác khoẻ mạnh hơn.

9. Sau khi cúng chúng sinh, cô hồn, bước vào nhà phải thay ngay trang phục đã đứng cúng lễ, uống 1 cốc trà gừng, ai huyết áp thấp có thể uống trà gừng mật ong. Mọi người cũng nên chuẩn bị sẵn một nồi nước lá gồm xả, hương nhu, mùi thơm, lá bưởi, lá nếp ... để xông 10 đến 15 phút  rồi lau khô toàn thân (không tắm). Điều này rất cần làm với người già trên 60 tuổi, người huyết áp thấp, người có tiền sử đột quỵ, người yếu bóng vía, người hay bị bóng đè, người bị bệnh mộng du, người mới ốm dậy mà vẫn phải lo toan mọi việc lễ nghi...

Những việc làm này cũng giúp tăng cường năng lượng dương, đẩy đi các năng lượng xấu, năng lượng âm tiêu cực và cơ thể cũng khoẻ mạnh hơn.

Linh Giang

Bài cúng Rằm tháng 8 theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam

Một lần vì muốn cứu người, ông ăn trộm bộ dụng cụ phẫu thuật của tình địch khi xưa và phải ra tòa vì không có giấy phép hành nghề.

Có thể đây là một phần động lực để tôi theo đuổi ngành Y và năng đến các địa phương khó khăn cả trong và ngoài nước. Mới đây, khi cùng đoàn Giám sát tối cao Quốc hội đến các trạm y tế xã, chúng tôi nhìn thấy rõ những khó khăn về nhân lực, thu nhập, chất lượng khám chữa bệnh, cơ sở vật chất của y tế tuyến dưới.

Các bất cập này sẽ tạo thành vòng luẩn quẩn không có lối ra nếu việc khắc phục chỉ mang tính chắp vá. Tăng lương, xây trụ sở, mua máy móc... không giải quyết được gốc rễ của vấn đề. Lương không thể tăng mãi, cơ sở khang trang mà không có bệnh nhân, máy móc hiện đại mà không ai biết sử dụng... cuối cùng lại gây lãng phí lớn.

Trạm y tế xã phường có hai nhiệm vụ: dự phòng (tiêm chủng, phòng chống dịch, giáo dục tuyên truyền) và điều trị (chăm sóc sức khỏe ban đầu, quản lý các bệnh mạn tính, sơ cấp cứu tại cộng đồng). Tuy nhiên nhiệm vụ thứ hai ngày càng "teo tóp" khiến việc hoàn thành nhiệm vụ thứ nhất trở nên bội phần khó khăn so với trước đây. Dự phòng là mục tiêu quan trọng nhưng chữa bệnh cũng cần được coi là chìa khóa để y tế cơ sở có đủ sức tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường hiện nay.

Nhưng sự bất hợp lý về chính sách đã bóp nghẹt khả năng phát triển của các trạm y tế xã phường. Không lý gì cùng một bệnh nếu chữa ở xã chỉ được dùng thuốc hạ áp giá 100 đồng một viên. Còn lên tỉnh, huyện lại được cấp viên thuốc đắt tiền hơn. Trao đổi với tôi, vị trạm trưởng đã gần tuổi hưu tâm sự, tuyển được nhân viên đã khó, giữ được người còn khó hơn. Điều này là dễ hiểu vì một đêm trực, họ được thù lao chẳng đáng là bao, khám một bệnh nhân, họ nhận chỉ 27.000 đồng, chưa kể còn trừ ngược trừ xuôi. Trước đây, quầy thuốc luôn có chỗ đứng trong các trạm y tế, vừa là nơi phục vụ cho người bệnh cần mua những sản phẩm bảo đảm với giá cả được kiểm soát, vừa là nguồn thu nhập tăng thêm chính đáng cho nhân viên y tế. Hiện nay, việc này không thể thực hiện được vì không có nguồn đầu tư thiết lập nhà thuốc đạt chuẩn GPP.

Vậy làm cách nào để một hệ thống dày công xây dựng từ nhiều thế hệ đi trước không bị teo tóp và mất hoàn toàn chức năng điều trị? Theo tôi, cần thử nghiệm mô hình mới: coi các trạm y tế xã phường là phòng khám của trung tâm y tế quận huyện; các tiêu chuẩn con người là tương đương nhau, cả người bệnh và nhân viên y tế. Các bác sĩ trung tâm y tế quận huyện sẽ có những buổi khám ngoại trú cố định ở xã phường, đặc biệt là với các bệnh mãn tính, không lây nhiễm như huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, tâm thần... Họ đồng thời cũng sẽ có các buổi khám về ngoại khoa, sản khoa, nhi khoa... để xử lý tại chỗ các vấn đề đơn giản hoặc tư vấn cho người bệnh đi chữa đúng địa chỉ, nếu cần chuyển lên tuyến trên.

Ngoài ra với từng địa phương, cần có kế hoạch chi tiết tới từng trạm y tế theo địa chính trị. Việc này phải được "may đo" cẩn thận, không để lãng phí, mặc đồng phục cho tất cả trạm y tế trong cả hệ thống. Ví dụ: một trạm trưởng giỏi về siêu âm cần đầu tư máy tốt để phát huy khả năng này; một y sĩ đông y giỏi châm cứu cần có phương tiện chuyên biệt để hành nghề; một trạm y tế vùng cao không thể trang bị như y tế phường cách bệnh viện huyện có vài km.

Trưởng các trạm y tế cũng cần được giao thêm quyền và trách nhiệm để phát triển thế mạnh của mình. Khi những việc này đã vận hành trơn tru, chúng ta sẽ tiến lên một bước nữa: phối hợp giữa bệnh viện tỉnh và các trung tâm y tế quận huyện. Bác sĩ giỏi ở tỉnh sẽ về huyện làm việc định kỳ trong tuần, những bệnh nhân sau mổ sẽ được khám lại ở huyện khi hệ thống đã liên thông thực sự. Việc này rất nhiều bệnh viện tỉnh đã tiến hành với tuyến trung ương, các bác sĩ đầu ngành đã có các buổi khám tại địa phương theo lịch.

Số hoá ngành y tế, bao gồm cả khám chữa bệnh từ xa (Telehealth), sẽ là chìa khoá thành công cho việc đổi mới mô hình hoạt động của hệ thống chăm sóc sức khoẻ ban đầu. Ở những địa phương đã có kết nối Telehealth hoặc có hệ thống Telerad (lưu trữ hình ảnh số hoá PACS), bệnh nhân sẽ được hướng dẫn đến bệnh viện gần, bác sĩ tái khám từ xa theo lịch hẹn. Bệnh viện Đại học Y Hà Nội đã triển khai khám từ xa tại các bệnh viện huyện vùng cao từ hai năm nay. Số lượng bệnh nhân chưa nhiều, có thể do hình thức quá mới mẻ và luật chưa quy định cụ thể. Năm nay chúng tôi sẽ tiếp tục thử nghiệm tái khám từ xa cho các bệnh nhân sau phẫu thuật, can thiệp tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

Đào tạo liên tục (CME) cũng là yếu tố quan trọng để nâng cao tay nghề cho nhân viên y tế tuyến cơ sở. Cũng vị trạm trưởng lớn tuổi chia sẻ, đã 10 năm nay chẳng có lớp học nào triển khai đến trạm y tế cách trung tâm thành phố đáng sống nhất Việt Nam chưa đầy 30 phút lái xe. Tới đây, khi Luật Khám chữa bệnh sửa đổi chính thức có hiệu lực, 50 giờ CME bắt buộc để tiếp tục gia hạn giấy phép hành nghề sẽ là động lực cho các lớp học trực tuyến. Tổ chức có hiệu quả, tiết kiệm là trách nhiệm của các trường đại học và các bệnh viện thực hành. Đầu tư phần cứng (máy tính, camera, đường truyền) và phần mềm là trách nhiệm của sở y tế và chính quyền địa phương. Không đào tạo, thiếu cập nhật kiến thức, kém phản biện là nguồn gốc sự đi xuống của bất kỳ hệ thống nào trong cuộc sống.

Cả hệ thống đã nhận ra nếu không lo dự phòng, các cơ sở bệnh viện sẽ quá tải, gánh nặng tiền bạc đè nặng lên cả người dân và nhà nước. Càng đi nhiều tôi càng thấy sự cần thiết phải đầu tư đúng cách cho y tế tuyến dưới trước khi quá muộn.

Nguyễn Lân Hiếu